Relikwie św. Małgorzaty Marii Alacoque w Polsce – Wprowadzenie

Źródło: J. Wełna (red.), Rok św. Małgorzaty Marii Alacoque. Program formacji ciągłej na rok 2008, Kraków 2008, s. 5-14.

Wprowadzenie

15 czerwca 2007 r., w uroczystość Najświętszego Serca Jezusowego, kustosz sanktuarium w Paray-le-Monial przekazał naszej Prowincji relikwie św. Małgorzaty Marii Alacoque.

Odebrał je radny prowincjalny – ks. Artur Sanecki. Prze­kazanie nastąpiło na zakończenie uroczystej procesji euchary­stycznej, której trasa prowadziła przez ogród klasztoru sióstr wizytek: klasztoru, w którym św. Małgorzata przebywała od 1671 roku do swej śmierci w roku 1690.

W Leksykonie liturgii, wydanym przez Pallottinum w 2006 roku, czytamy o prapotrzebie człowieka: zachowania pew­nych przedmiotów należących do osoby kochanej oraz o prag­nieniu, by zmarli pozostawali blisko żyjących. Chrześcijanie od początku rozumieli kult relikwii – jako poręczenie i depo­zyt gwarantujący wspólnotę ze świętymi. Wspólnoty chrześci­jańskie chciały mieć w swoich świątyniach relikwie – jako do­wód bliskości świętych i ich wstawienniczej modlitwy.

Kiedy w Paray-le-Monial rozeszła się wiadomość o śmierci s. Małgorzaty Marii, mieszkańcy przyszli do klasztoru, aby zo­baczyć zmarłą i zabrać jakąś pamiątkę po niej; ludzie dotykali jej ciała różańcami, medalikami, kawałkami materiału... Nasza sercańska pielgrzymka również postarała się o relikwie, aby nam ciągle przypominały, że w naszym powołaniu najważ­niejsza jest miłość do Najświętszego Serca Jezusowego.

W liście z dnia 8 października 2007 ksiądz prowincjał ogłosił rok 2008 Rokiem św. Małgorzaty Marii „w naszych wspólnotach zakonnych i parafialnych, a także w tych środo­wiskach eklezjalnych, w których pełnimy naszą sercańską mi­sję”. Głównym wydarzeniem tego roku będzie peregrynacja relikwii św. Małgorzaty Marii Alacoque, które przybliżą nam jej postać. Będziemy mogli lepiej przyjrzeć się tej umiłowanej uczennicy Serca Jezusowego i „zobaczyć” Jej heroiczną mi­łość, wyrażającą się w modlitwie, ofierze, nadzwyczajnej po­korze i posłuszeństwie, a także w trudnej misji szerzenia kultu Najświętszego Serca Jezusowego.

Nie byłoby wskazane zatrzymanie się jedynie na mate­rialnym wymiarze relikwii. Relikwie świętej patronki prowa­dzą nas do Serca Chrystusa, które jest źródłem życia i świę­tości. Peregrynacja będzie więc dla naszej Prowincji okazją do ożywienia kultu Najświętszego Serca Jezusowego w na­szych wspólnotach zakonnych i parafialnych, a także w na­szym osobistym życiu duchowym.

Św. Małgorzata Maria Alacoque

Małgorzata Alacoque od początku swego pobytu w klasz­torze w Paray-le-Monial doświadczała mistycznego kontaktu z Chrystusem. Miała wizje, podczas których została jej obja­wiona tajemnica Serca Jezusowego i Jego zamiary. Objawie­nia miały charakter ekstaz. W czasie od 27 grudnia 1673 roku do oktawy Bożego Ciała w czerwcu 1675 otrzymała ona łaskę czterech wielkich objawień Serca Jezusowego.

W jednym z listów tak opisała objawienie z dnia Tl grud­nia 1673 roku: „(...) wracając do sprawy, którą chcesz poznać, a która dotyczy Najświętszego Serca – pierwsza łaska, której, jak sądzę, doznałam, miała miejsce w dzień św. Jana Ewan­gelisty: gdy przez kilka godzin spoczywałam na świętej pier­si, otrzymałam od ukochanego Serca łaski, na których samo wspomnienie cała jestem poruszona”.

Podobieństwo tej relacji z Ewangelią św. Jana jest bar­dzo wyraźne: oparcie głowy na piersi Pana dało Janowi peł­ne zrozumienie Bożego objawienia: Bóg jest miłością (por.

1 J 4,8.16). To samo odnosi się do św. Małgorzaty Marii, bo­wiem składając swoją głowę na piersi Pana, odkrywa tajemni­cę miłości. Ten fakt podkreślają słowa, które Święta usłyszała: że otrzyma imię wybranej uczennicy Serca Jezusa Chrystusa.

„Widziałam Najświętsze Serce Jezusa, jakby na płomieni­stym tronie, przejrzyste jak kryształ, które wysyłało, niby słońce, promienie na wszystkie strony. Miało Ono tę czcigodną ranę zadaną włócznią i było otoczone cierniową koroną, oznaczają­cą cierpienia zadawane Mu przez nasze grzechy. U góry wzno­sił się krzyż na znak, że od pierwszej chwili Wcielenia Boskie Serce było napełnione wszelką goryczą spowodowaną przez upokorzenia, nędze, cierpienia i wzgardy, jakie miało wycier­pieć święte Człowieczeństwo podczas całego życia i świętej Męki” (Paul de Meester SJ, Odkryjmy na nowo Najświętsze Ser­ce Jezusa, Częstochowa 2002, s. 38). Jest to obraz Serca nieod- powiadający prawdzie fizjologicznej. To serce jest wszczepione w dramat krzyża, ale także już w chwale, wyrażone przez sym­boliczne wyrażenia: kryształ, oświecone słońcem, tron.

Misja św. Małgorzaty Marii

W pierwszym objawieniu (27 grudnia 1673 roku) Pan Je­zus prosi, by Jego Boskie Serce było czczone „pod postacią serca cielesnego”, zatem wyraża pragnienie kultu publicznego i ustanowienia osobnego święta ku czci Jego Serca. Dla prze­kazania tego zamiaru Chrystus wybrał Małgorzatę Marię Ala­coque: „(...) «oto cele, dla których Cię wybrałem i obdarzyłem wieloma przywilejami, dla których troszczyłem się o ciebie od kołyski. Ja sam stałem się twoim Nauczycielem i Przewod­nikiem, aby cię usposobić do wypełnienia wielkiego zadania, aby ci powierzyć wielki skarb, który teraz przed tobą odsła­niam. Wówczas, upadłszy twarzą do ziemi, powiedziałem Mu za św. Tomaszem: Pan mój i Bóg mój!»; nie umiałam wyrazić tego, co czułam, nie wiedziałam, czy jestem w niebie, czy też na ziemi” (Rękopis awiniońskt).

Szczególne wybranie i powierzona jej misja wydawały się przekraczać możliwości skromnej zakonnicy klauzurowej. Po­czątkowo raczej nie rozmawiała z innymi osobami na temat ob­jawień. Przełożone i spowiednicy mieli wątpliwości co do auten­tyczności wizji. W tej bezradności Jezus przyszedł jej z pomocą: „(...) zwróć się do mojego sługi i powiedz mu ode mnie, żeby uczynił wszystko, co w jego mocy, w celu zaprowadzenia tego nabożeństwa i przypodobania się przez to memu Boskiemu Ser­cu. (...) Niech nie upada na duchu w trudnościach, jakie napot­ka, gdyż nie będzie mu ich brakować. Niech wie, że staje się wszechmocny ten, kto w niczym nie liczy na siebie, a we mnie całą ufność pokłada” (ks. Czesław Drążek SJ, Tajemnica Serca Chrystusa w nauczaniu Jana Pawła II, Kraków 2004, s. 20). Tym sługą okazał się o. Klaudiusz la Colombiere. Nie był on wyróż­niony prywatnymi objawieniami, jak św. Małgorzata Maria. Został jednak obdarzony wszystkimi potrzebnymi łaskami, aby skutecz­nie pomagać jej w rozszerzeniu nabożeństwa do Serca Jezusa, szczególnie darem rozeznawania duchowego, dzięki któremu rozpoznał działanie Chrystusa i tym samym potwierdził auten­tyczność misji propagowania tego nabożeństwa. Od o. Klaudiu­sza s. Małgorzata Maria usłyszała słowa zachęty do odważnego postępowania tą droga, bez obawy, że ulega pokusom szatana. Rozwiał on również wątpliwości przełożonej klasztoru.

W 1684 roku s. Małgorzata Maria została mianowana mi­strzynią nowicjatu. To stanowisko dało jej możliwość kształ­towania kandydatek do życia zakonnego w duchu miłości Bożego Serca. To dało początek głębokiej odnowie ducha ewangelicznego klasztoru sióstr wizytek. Przełom duchowy⁷ w klasztorze nastąpił w 1686 roku. Tak o tym pisał Jean Lada- me: „(...) siostry wizytki z Paray-le-Monial, które jeszcze nie­dawno występowały przeciwko rozpowszechnianiu kultu Ser­ca Jezusowego, nagle zmieniły swoje poglądy, a siostra, która jeszcze w ubiegłym roku występowała otwarcie przeciwko poświęceniu się nowicjuszek Sercu Jezusowemu, stała się in­spiratorką wprowadzenia kultu Serca Jezusowego. W piątek po Bożym Ciele, wspominana wyżej siostra, umieściła w chó­rze obraz Serca Jezusowego, ofiarowany kiedyś Małgorzacie przez m. Greyfie i zaprosiła wszystkie mniszki do złożenia hołdu Bożemu Sercu. Trzeba uznać, że to nawrócenie było dziełem Serca Jezusowego. Siostry, które wcześniej sprzeci­wiały się kultowi Serca Jezusowego, teraz chciały mieć wielki obraz Bożego Serca i specjalny ołtarz dla niego w kaplicy za­konnej. Od tego dnia zmienił się duch wspólnoty sióstr wizy­tek. Do wspólnoty wstąpiła regularność i gorliwość.

Co dotyczy siostry Małgorzaty, to dziękowała Bogu za tę cudowną zmianę duchową sióstr i nie przewidywała jesz­cze nic na przyszłość. Nieco później napisała list do m. Grey­fie, w którym uczyniła takie wyznanie: «teraz mogę umrzeć zadowolona, ponieważ Najświętsze Serce mojego Zbawiciela zaczyna być znane»”.

Św. Małgorzata Maria i Założyciel

Ojciec Dehon dzięki swojej mamie od dzieciństwa był wprowadzany w nabożeństwo do Serca Pana Jezusa w du­chu św. Małgorzaty Marii. Przesłanie z Paray-le-Monial mia­ło wpływ zarówno na życie duchowe, jak i na rozpoznanie charyzmatu Założyciela. Powołanie Zgromadzenia Księży Naj­świętszego Serca Jezusowego wynikało z jego odpowiedzi na „pragnienia wyrażone przez Chrystusa św. Małgorzacie Ma­rii posiadania dusz, które by ślubowały mu miłość i wynagra­dzały za wszystkie obelgi wyrządzone Jego Sercu przez grze­chy ludzi” (NHV XII,167). Wyraźne odniesienia do objawień z Paray-le-Monial znajdujemy w Dyrektorium duchowym-. „Cel naszego powołania – duch miłości i wynagrodzenia Naj­świętszemu Sercu Jezusa jest łaską czasów obecnych i przy­szłych. Opatrzność Boża wzywa stare zakony do ożywienia się tym duchem i wskrzesza nowe, które stawiają go sobie za cel główny. Takim jest nasze Zgromadzenie. Odpowiada­my na zew Chrystusa z Paray-le-Monial” (nr 2).

Św. Małgorzata Maria i Zgromadzenie

Konstytucje z 1956 roku, których dwa pierwsze rozdzia­ły zostały umieszczone w nowym wydaniu Reguły Życia SCJ, wyraźnie nawiązują do objawień w Paray-le-Monial, ukazu­jąc, że specjalnym celem Zgromadzenia jest szczególne na­bożeństwo do Serca Jezusowego, aby odpowiedzieć na Jego miłość i zadośćuczynić poprzez godne oddanie czci za obe­lgi, na które Jezus się skarżył. W 7. punkcie pierwszego roz­działu Konstytucje zobowiązują nas do dołożenia jak naj­większych starań na rzecz zdobywania ludzi Chrystusowi Panu i rozbudzania w nich miłości i nabożeństwa do Serca Jezusowego.

Nowe Konstytucje wyrażają nasze powołanie i zadania w Kościele, posługując się innym językiem. Uczą, że powin­niśmy „w sposób wyraźny łączyć swe życie zakonne i apo­stolskie z oblacją wynagradzającą, którą Chrystus złożył Ojcu za ludzi” (K6). Sercanie mają być także „prorokami miłości i sługami pojednania ludzi i świata w Chrystusie. Tak zaanga­żowani razem z Nim, by zapobiegać grzechowi oraz brako­wi miłości w Kościele i świecie, oddawać będą całym swoim życiem, modlitwami, pracami, cierpieniami i radościami, kult miłości i wynagrodzenia, którego pragnie Jego Serce” (K7).

By całe życie SCJ było kultem miłości i wy nagrodzenia, „(...) pragniemy ze zjednoczenia z Chrystusem, w Jego miło­ści ku Ojcu i ludziom uczynić centrum naszego życia” (K17). Pragniemy także odpowiedzieć na miłość Chrystusa wzglę­dem nas, trwać w ścisłej łączności z Jego miłością oraz współ­pracować z Jego zbawczym dziełem w świecie (por. K23).

Starając się być wiernymi synami o. Dehona, pragnie­my za jego przykładem odpowiedzieć na zapoznaną mi­łość Chrystusa „głębokim zjednoczeniem z sercem Chrystusa w budowaniu Jego Królestwa w duszach i w społeczności” (K5) oraz starać się, aby całe nasze życie stało się nieustan­ną mszą (por. K5).

Czas przygotowania

By przeżycie peregrynacji przyniosło owoce, wymaga do­brego przygotowania. Peregrynacja relikwii rozpocznie się 30 maja. Mamy więc prawie pół roku na podjęcie różnych ini­cjatyw służących temu celowi.

Przygotowanie na płaszczyźnie wspólnoty prowincjalnej:

1. Materiały pomocnicze

1. Książki

• Jean Ladame, Confidente et apôtre du Coeur de Jésus Sainte Marguerite Marie (^Powiernica i apostołka Serca Jezu­sowego)-,
• Gerard Dufor: A l’école du Coeur de Jésus avec sainte Marguerite Marie ( W szkole Serca Jezusowego z św. Małgorza­tą Marią);
• ks. Józef Gaweł, Umiłowana uczennica Serca Jezusowe­go (album).

1. „Czas Serca” – nr 2 poświęcony św. Małgorzacie Marii.
2. Plakat, kalendarz, obrazki.
3. Wydawnictwo DEHON może otworzyć w parafiach sto­isko z książkami i dewocjonaliami na czas peregrynacji.

1. Spotkanie formacyjne w Zakopanem poświęcone teologii Serca Jezusowego. W programie spotkania przewidziane są tema­ty ujmujące aktualne tendencje w teologii Serca Jezusowego, intro­nizacji oraz tematyka dotycząca aktualności przesłania św. Małgo­rzaty Marii Alacoque. Na spotkanie zostali zaproszeni: ks. prof. dr hab. Janusz Królikowski i ks. dr hab. Marek Sokołowski SJ.

Przygotowanie we wspólnocie lokalnej

Komisja życia zakonnego zaleca dwie formy przygotowa­nia: dzień skupienia (dla małych wspólnot) oraz dzień stu­dium nad duchowością i kultem Serca Jezusowego wg wzoru św. Małgorzaty Marli (dla wspólnot większych). Należy zorga­nizować 3 tego rodzaju spotkania; np. we wspólnotach więk­szych 1 dzień studiów + 2 skupienia; we wspólnotach mniej­szych 3 skupienia tematyczne.

Zaleca się także, aby w parafiach zostały przeprowadzo­ne rekolekcje poświęcone tematyce Serca Jezusowego. Mogą to być tridua lub też kazania głoszone w tygodniu poprze­dzającym nawiedzenie. Można również wykorzystać pierwsze piątki i odpowiednio ułożyć tematykę homilii.

Szczególną rolę w przygotowaniu peregrynacji relikwii powinna odegrać SWŚ działająca na terenie parafii. Jeżeli ta­kiej wspólnoty jeszcze nie ma, to może jest to stosowny mo­ment, aby ona powstała.

Obraz Serca Jezusowego

Obraz powinien być wykonany na płótnie, przez dobrego artystę. Projekt dotyczy wspólnot i parafii, które takiego obrazu jeszcze nie posiadają . Historia obrazu Serca Jezusowego bardzo ściśle wiąże się z objawieniami św. Małgorzaty Marii. Obraz, jaki sama namalowała, przedstawiał Serce bez postaci Chrystu­sa. Stolica Apostolska w 1891 roku wypowiedziała się, że taki obraz może być stosowany do prywatnego użytku. W kulcie publicznym natomiast należy się posługiwać obrazem przedsta­wiającym postać Chrystusa w ten sposób, że prawą ręką wska­zuje On na Serce namalowane na piersi, a lewą rękę ma lekko uniesioną ku górze (por. ks. Jan Hojnowski SCJ, Słownik kul­tu Serca Jezusowego, Kraków 2000, s. 170-171). Należy dążyć do tego, aby obrazy w naszych kaplicach i kościołach reprezen­towały wysoki poziom.

Ramowy program peregrynacji relikwii

I dzień (czwartek): powitanie relikwii, Godzina św. (w go­dzinach wieczornych), Msza św. wotywna o św. Małgorzacie Marii, z homilią). Na zakończenie ucałowanie relikwii.

II dzień (piątek): uczczenie Serca Jezusowego; uroczysta Msza św. o Najświętszym Sercu Jezusa, wystawienie obrazu Najświętszego Serca Jezusa (przystrojenie, okadzenie, odmó­wienie aktu ofiarowania, adoracja (w parafiach: grupy). Na za­kończenie ucałowanie relikwii.

III dzień (sobota): dzień pokuty i wynagrodzenia. Uroczysta Msza św. o Niepokalanym Sercu Maryi (powiązania tych dwóch kultów). Proponuje się zorganizowanie dłuższej adoracji wyna­gradzającej. W homiliach należy ukazać aktualność duchowo­ści wynagradzającej, nawiązując do objawień w Paray-le-Monial i w Fatimie. Na zakończenie ucałowanie relikwii.

IV dzień (niedziela): dziękczynienie; niedziela liturgicznie pozostaje niezmieniona. Zaleca się, aby w tym dniu uczcić obraz Serca Jezusowego oraz oddać cześć relikwiom św. Mał­gorzaty Marii. Ostatniego dnia na zakończenie można odpra­wić nabożeństwo do Najświętszego Serca Jezusa.